Nilalaman ng polyeto ng Oriang para sa Araw ng Kababaihan

KABABAIHAN: LABANAN ANG KAGUTUMAN, KALAMIDAD, AT KARAHASAN!

WAKASAN ANG KORAP AT KONTRA MAHIRAP NA GOBYERNO!

KINOKONDENA ng Oriang ang sadyang pag-abandona ng gobyerno sa tungkulin nito sa mamamayan.

Una. Sa 2025 Budget, klarong ipinakita ng gobyerno ang kawalang malasakit nito sa mamamayan. Pinaliit nito ang kulang na ngang pondo para sa serbisyong panlipunan. Kinabigan na nga ng P90 bilyong piso ang Philhealth noong 2024 ay zero pa ang ibinigay na pondo para sa taong 2025. Ngayon pa lang damang-dama na ng mga naospital ang kawalan ng pondo sa mga opisina ng social service ng ospital. Ituturo ka sa mga pulitiko upang doon humingi ng GL o guarantee letter upang mabawasan ang iyong bayarin. Maliit ang ibinigay na pondo para sa edukasyon.

Ikalawa. Ang programang 4PH para sa pabahay ay negosyo pala ng gubyerno at builders hindi pabahay para sa maralita.

Ikatlo. Patuloy na tumataas ang bill sa kuryente at tubig dahil ang mga ito'y dating serbisyo publiko pero ipinaasa sa mga malalaking kapitalista na ginawang negosyong pinagtutubuan ng malaki.

Ikaapat. Nagpapatuloy at lumalala ang pagtaas ng presyo ng mga bilihin laluna ang pagkain dahil hindi sinusuportahan ng gubyerno ang lokal na agrikultural na produksyon. Mas pinili ng gubyerno na mag-import ng mga produktong agrikultural kasama na ang mga isda. Dahilan upang ang mga magsasaka ay mangalugi sa kanilang pagtatanim. Kamakailan lamang ay pinayagan ng Korte Suprema ang mga malalaking negosyanteng mangingisda na pumasok sa 15 kilometro dagat mula sa pampang na aagaw sa pangisdaan ng maliliit na mangingisda. Pagkasira ng bahurang itlugan ng mga isda at kagutuman ang magiging dulo sa kapasyahang ito ng korte.

Ikalima. Kahit may mga batas para sa Universal Health Care (UHC) at sa Responsible Parenthood and Reproductive Health (RPRH), mataas pa rin ang bilang ng mga kababaihang namamatay sa kumplikasyon sa pagbubuntis at panganganak. Dahil nga ninanakaw ng mga nasa itaas ng gubyerno ang pondong nakalaan para sa UHC. Dagdag pa rito ang kabagalan sa implementasyon ng comprehensive sexuality education (CSE) na malaking tulong sana sa pagpapababa naman ng kaso ng mga batang ina.

Ikaanim. Hanggang ngayon ay hindi pa kinikilala ng gubyerno at di nabibigyan ng tamang polisiya at kabayaran ang trabahong bahay o care work ng mga miembro ng pamilya. Ayon sa pag-aaral, ang gawaing pagkalinga sa mga miembro ng pamilya ay aabot sa 37% ng gross domestic product o kabuuang halaga na bunga ng pagtatrabaho ng lahat sa loob ng bansa.

Ikapito. Hanggang ngayon, walang matinong programa sa pagpapaunlad ng industriya at agrikultura ang gubyerno. Na sana ay magluluwal ng matitinong trabaho na magpapaunlad sa ating bayan upang huwag nang humanap ng trabaho sa ibang bansa ang ating mga kababayan ang ekonomya na may kakayahang magbigay ng nakabubuhay na sweldo sa ating mga manggagawa.

Ikawalo. Ngayon, naging pandemic na ang kontraktwalisasyon. Ang pagtatrabaho nang di regular, anumang oras ay pwedeng matanggal, maliit ang sweldo at benepisyo. Higit na apektado ang kababaihan dahil 55% ng manggagawa ay babae.

Ikasiyam. Ang mga pinuno ng bansa ay utak-magnanakaw. P125 milyon ang confidential fund na iligal na ibinigay ni Marcos mula sa confidential fund nito. Winaldas ni Sara ang P125 milyon sa loob ng 11 araw. Walang matinong paliwanag. Ganundin ang P600 milyon na pondo ng DepEd sa ilalim ni Sara. Nawaldas din. Walang matinong paliwanag. Kamakailan, nadiskubre na noong 2023-2024 ay may nakalaang P200 milyon para sa voucher students ng DepEd, marami sa mga ito ay mga ghost students o di totoong mag-aaral. Ayon sa mga dokumento, ang pera ay tinanggap ng mga taong ang mga pangalan ay kasintunog ng mga sitsirya gaya ng Piattos, Oishi, at iba pa. Halatang ibinulsa ang lahat ng pondo. Gayundin, ang gubyernong Marcos kasabwat ang kanyang pinsan na si Romualdez, lider ng kamara, ay nagkasundo sa pamamagitan ng batas GAA o General Appropriations Act noong 2023 na kunan ng pondo ang mga ahensya ng gubyerno na may sobrang pondo kabilang ang PhilHealth. Kaya napilipit nila ang kamay ng mga opisyal ng PhilHealth na magbigay ng halos P90 bilyong piso sa Treasury o kaban ng bansa para daw gastusin sa konstraksyon ng tulay. Lumilitaw na ang tulay na iyon ay mayroon nang nakalaang pondo, at ang konstraksyon ay hindi pa nagsisimula. Saan napunta ang pera ng PhilHealth? Na dapat sana ay ginagamit ng mga nag-aagaw-buhay sa mga ospital ng gubyerno para maisalba ang kanilang buhay!

At itong 2025 Budget, ang mga binawas sa pondo ng kalusugan, zero PhilHealth fund, binawas sa pondo ng edukasyon at iba pang serbisyo publiko ay dinala sa Tulong Panghanapbuhay sa ating Disadvantaged/Displaced Workers (TUPAD), Medical Assistance for Indigent and Financially Incapacitated Patients Program (MAIPP), Assistance to Individuals in Crisis Situation (AICS) at Ayuda Para sa Kapos ang Kita (AKAP). Lahat ng iyan, sa halip na ipagbawal na ipamahagi sa panahon ng kampanya, ayon sa COMELEC ay pwedeng ipamahagi hanggang Mayo 2, 2025. Bilyon-bilyong halaga ang libreng perang pangkampanya ng mga nasa poder. Habang natutuwa ang mga kababayan natin sa kakarampot na ayuda, ang mas nakikinabang ay ang mga trapo at dinastiyang namumudmod nito sapagkat mas malaki ang kanilang pakinabang sa pera ng bayan. At dahil sa nakaw na perang iyan ay muli silang uupo sa pwesto upang magnakaw pang muli. Ginawa na nilang ligal ang pagnanakaw sa pamamagitan ng General Appropriations Law.

Sa lahat ng mga problemang nabanggit, kababaihan ang mas nakakadama at mas nahihirapan. Pahirap sa kababaihan ang gubyerno ng mga trapo at dinastiya. Panahon nang sinulan ang pagpupundar ng gubyerno ng masa na tutugon sa kapakanan ng kababaihan.#

Oriang

Marso 8, 2025

Pahayag sa ika-39 anibersaryo ng Pag-aalsang Edsa

ITULOY ANG KINAPOS NA LABAN NG EDSA 1986:

LABANAN ANG KRISIS, PANDARAMBONG, AT PANLILINLANG!

MARCOS-DUTERTE, PANAGUTIN!

ITAKWIL ANG REHIMENG MARCOS!

Isang taon na lang at apat na dekada na ang pag-aalsang EDSA. Kaisa kami sa pagtitipon ngayong taon, na nananawagang muling "isabuhay ang diwa ng Edsa". Subalit nais naming iklaro kung ano para sa BMP, PLM, at SANLAKAS ang diwang dapat nating muling isabuhay.

Para sa amin, ang pag-aalsang Edsa ay kulminasyon ng mahabang laban ng bayan sa diktadurang Marcos. Karugtong ng mga pag-aalsa ng kilusang estudyante noong First Quarter Storm; ng pagpihit ng armadong labanan sa kanayunan dahil nawalan ng puwang para sa hayagan at ligal na oposisyon; sa welga sa La Tondeña at ang "strike wave" sa gitna at dulong bahagi ng dekada '70 na bumasag sa lagim ng Martial Law, ang ispontanyong noise barrage laban sa noise barrage laban ssa dayaan noong 1978 Interim Batasang Pambansa elections (kung saan tumakbo sa oposisyon si Ninoy Aquino at ang lider-manggagawang si Alex Boncayao sa ilalim ng LABAN o Lakas ng Bayan), ng malawak na ispontanyong protesta sa asasinasyon kay Ninoy noong 1983 na umabot pa sa business district ng Makati; at ng civil disobedience noong 1986 na resulta ng dayaan sa snap elections.

Ang "diwa ng Edsa" ay ang kahilingan ng taumbayan para sa ganap na pagbabagong panlipunan, hindi lamang simpleng pagpapabagsak ng rehimen. Paghahangad na ang mga abstraktong panawagan para sa "kalayaan", "demokrasya", at "karapatan" ay magkaroon ng totoo't kongkretong pagbabago sa araw-araw na buhay ng masang Pilipino.

Sariwain natin ang kamangha-manghang kabanata ng pagkakaisa ng taumbayan. Pagkakaisang nagpabagsak sa diktadura. Subalit kinapos para ihatid ang pagbabagong inaasam ng mamamayan bilang bunga ng pag-aalsa. Ang lakas ng nagkakaisang mamamayan ay nauwi sa simpleng "regime change". Ang karapatang bumoto ay naging pagpili kung sinong dinastiya ang may monopolyo sa kapangyarihan - ramdam ito mula sa pambansa hanggang sa mga LGUs. Ang paglaya mula sa mga kroni ni Marcos ay humantong sa monopolyo ng iilang bilyonaryo sa ipinagmamalaking taon-taong paglago ng yaman ng bansa.

Matamis at mapait ang mga aral ng kasaysayan sa naganap na pag-aalsa noong 1986. Minsan nating nalasap ang matamis na simoy ng pagkakaisang may kakayahang yumugyog sa bulok na kaayusan at magpatalsik sa diktador. Subalit aminin nating kinapos ito sa paghahatid ng pagbabago sa mayoryang naghihirap. Ang pait ng kahirapan at kawalang pag-asang dinanas ng taumbayan matapos ang Edsa 1986 ang ginagatungan ng mga rebisyunista para malimutan ng taumbayan ang bisa at lakas ng kanilang nagkakaisang laban.

Upang hindi malimot ang "diwa ng Edsa", ipagpatuloy natin ang laban para sa ganap na pagbabagong panlipunan, at kilalanin na ang rekisito nito ay ang pangangailangan sa tuloy-tuloy na pakikibakang hindi magpapalimita sa simpleng pagpapalit ng rehimen. Magagawa ito kung ang pagkakaisa ng taumbayan ay independyente sa elitistang paksyong karibal ng nakaupong administrasyon. Kung hindi, mauulit lamang ang trahedya ng Edsa 1986, kung saan ang taumbayan ay sama-samang nagpabagsak sa rehimen habang bihis na bihis ang karibal na elitistang paksyon (kasama ang mga balimbing na sina Ramos at Enrile) para umagaw lamang ng estado poder.

Ang ating pag-amin sa kakapusan at kahinaan ng pag-aalsa noong 1986 ay batayan kung bakit natin itinutuloy ang laban para sa "diwa ng Edsa" o sa "ganap na pagbabagong panlipunan". Sapagkat ang mga kabulukang nagsindi sa pakikibakang anti-Marcos noon ay siya ring namamayagpag hanggang ngayon. Nananatili ang krisis sa kabuhayan, ang pandarambong, at ang panlilinlang ng taumbayan.

KRISIS SA KABUHAYAN: Tatlong taon na ang rehimeng Marcos Junior pero wala itong nagawa para ampatin ang krisis sa kabuhayan ng taumbayan. Sumisirit pataas ang presyo ng mga bilihin. Hinahayaan ang pagtaas ng presyo ng langis at singil sa kuryente. Laganap pa rin ang kawalan ng hanapbuhay at kontraktwalisasyon. Hindi sumasabay ang sweldo sa patuloy na pagtaas ng inflation rate.

PANDARAMBONG: Sa dulo pa ng ikatlong taon ay ginawa ang enggrandeng pandarambong sa kaban ng bayan sa anyo ng 2025 election budget ng mga trapo't dinastiya. Sa halip na aksyunan ang desperadong kalagayan ng masa, mas pinokusan pa ang pagtugis sa kabilang bahagi ng dating Uniteam - ang paksyon ng mga Duterte. Subalit pareho lang naman sila ng mga isinusulong na patakaran sa ekonomya. Pareho lang na mga mandarambong sa kaban ng bayan. Sa alitan ng Team Kasamaan at Team Kadiliman, napatunayang muli ang kasabihang "ang magnanakaw ay galit sa kapwa magnanakaw".

PANLILINLANG: Nagbabalatkayo ang rehimeng Marcos na tinutugis ang mga Duterte sa madugong "War on Drugs" subalit ano ba ang kanilang pandarambong sa badyet kundi pagnanakaw sa pondong naipon sa pawis at dugo ng mamamayang pinapatawan ng buwis sa kanilang sweldo't kita at sa kanilang paggastos at pagkonsumo? Sa kabilang banda, nariyan naman ang mga Duterte na maingay sa isyu ng 2025 budget subalit nananahimik sa "confidential fund" ni Sara at sa walang kaparis na pangungutang at pagnanakaw sa kaperahan ng gobyerno noong pandemya. At sa darating na halalan, pinapaniwala tayo ng paksyon ng mga Marcos at mga Duterte na sila lamang ang pagpipilian taumbayan. Maihahalintulad ito sa pagpili ng nagpapatiwakal kung siya ba ay nagbibigti o maglalason. Pareho lamang ang dalawang dinastiya, na mga salot sa taumbayan!

Mga kamanggagawa at kababayan! Tipunin natin ang pinakamalawak na independyenteng kilusan laban sa mga Marcos at mga Duterte. Ang eleksyon ay magbubukas ng oportunidad para sa ganitong inisyatiba't proyekto. Ang elektoral na alyansa o kasunduan ay "basis of unity" para tiyaking may boses ang oposisyong independyente sa kontrol ng dalawang nagbabangayang mga dinastiya. Subalit ito ay limitado. Magkaisa tayo sa paniningil sa mga Marcos at mga Duterte sa krisis, pandarambong, at panlilinlang - mga usaping tiyak tayong iniinda at inirereklamo ng pinakamalawak na mamamayan. Totohanan nating isulong ang mga reporma para lutasin ang kagyat at araw-araw na mga problema ng masa. Sapagkat tayo ay para sa totoong pagbabago at hindi lamang para sa mga nakaupo sa pwesto. Sa pakikibaka para sa reporma, kunin natin ang simpatya't suporta ng masang nililinlang ng mga Marcos at mga Duterte. Tipunin natin ang nagkakaisang hanay ng taumbayan para panagutin ang mga Marcos at mga Duterte. Singilin ang dalawang dinastiya sa kanilang kalapastanganan sa manggagawa't mamamayan mula 2016 hanggang sa kasalukuyan.

Ituloy ang laban ng EDSA 1986. Pandayin ang pagkakaisang hihigop at magpapayabong sa lakas at inisyatiba at inisyatiba ng milyon-milyong Pilipino. Upang ang "pagtatakwil", na kinalauna'y magiging "pagpapatalsik" sa rehimeng Marcos, ay hindi magagamit ng mga Duterte at magiging tuloy-tuloy na pakikibaka laban sa paghahari ng mga elitistang trapo't dinastiya. At ang nagkakaisang taumbayan na ang magpapasya sa kanilang paraan ng pagpapatalsik sa rehimeng Marcos - kung ito ay sa pamamagitan ng halalang 2028 at/o ng bagong pag-aalsa ng kilusang bayan na nakapagwasto na sa mga kahinaan at kakulangan ng naunang "People Power Revolution".#

BMP - PLM - SANLAKAS

Pebrero 25, 2025

* BMP - Bukluran ng Manggagawang Pilipino

* PLM - Partido Lakas ng Masa

Polyeto sa Global Day of Action for Climate Justice

LABAN PARA SA 1.5 DEGREE CELSIUS

LABAN PARA SA KALIGTASAN, HUSTISYANG PANGKLIMA AT PAGBABAGO NG SISTEMA

NGAYON NA, HINDI BUKAS!

Ang mamamayan ng buong mundo ay humaharap sa patung-patong na krisis: napakasalat na kabuhayan, papatinding kawalan ng hustisya, kalusugan, diskriminasyon, inekwalidad, pang-aapi at krisis sa klima.

Ang krisis sa klima na makikita sa pagkasira ng kapaligiran at pag-init ng klima ay lalong magpapalala sa pagsasamantala at pang-aapi at inhustisya sa masa ng sambayanan. Ito ay sapagkat ang mga kinalbo at winasak na bundok ng mga lokal at dayuhang kapitalistang minero na nagdulot ng pagkasira ng ating mga tanimang kalupaan at pangisdaang batis, ilog at dagat; ang paglakas ng mga bagyo at paglaki ng mga baha na pumipinsala sa mga tahanan at komunidad ng maralita ng lungsod at kanayunan; ang pagtindi ng mga tagtuyot na nagdudulot ng pagkasira ng mga tanim, pagkawala ng tubig na maiinom at pagkasunog ng mga kagubatan na nagdudulot ng papatinding kagutuman; ang paglaganap ng sari-saring sakit dulot ng polusyon, kawalan ng malinis na tubig na maiinom, paglala ng malnutrisyon dahil sa paglala ng kahirapang dulot ng krisis ng klima.

Ang masa ng sambayanan, laluna ang mga nasa laylayan, hindi ang mga mayayaman, ang tatanggap ng buong ngitngit ng patuloy na nasisirang kalikasan sapagkat sila lang ang walang makakapitan, walang masasandalan at walang maaatrasan.

COP28: Isang Mahalagang Sandali para sa Pagbabago

Sa okasyon ng COP28 o 28th Conference of Parties sa Dubali ngayong 2023 na pinangungunahan ng mga ulo ng bansa para pag-usapan at pagkasunduan ang mga polisiya tungkol sa nagbabagong klima. Matatandaan na ang mga nakalipas na COP ay usad-pagong sa mga pagtugon sa mga kailangang gawin upang mapigil ang pag-init ng klima ng daigdig. Una, hindi nakatutupad ang mga mayayamang bansa sa kanilang komitment na ayudang pinansiyal sa mga mahihirap na bansa upang ang huli ay maka-adapt sa nagbabagong klima at mabawasan ang masasamang epekto nito sa kapaligiran at mamamayan. Ikalawa, hindi nasusunod laluna ng mayayamang bansa ang pagbabawas ng ibinubugang gas (carbon dioxide at methane) sa atmospera. Ikatlo, mabagal ang proseso ng pagtigil sa paggamit ng fossil fuel (coal, gas, oil). Ikaapat, mabagal na proseso ng paggawa ng alternatibang panggagalingan ng enerhiya mula sa renewable energy kapalit ng fossil fuel. Ikalima, halos di umuusad ang bayad-pinsala ng mayayamang bansa sa mga nawala at nasirang kapaligiran, kabuhayan, at pagkakataong umunlad ng mga mahihirap na bansa dahil sa pananakop at pandarambong ng una. Ang gubyerno ng US na impluwensiyado ang karamihan ng mga bansa ang nangunguna sa paghadlang sa pagsasakatuparan ng limang nabanggit sa itaas.

Ang COP28 ay mahalagang pagkakataon upang maipahayag sa buong daigdig ng mga mamamayan ng buong mundo ang tunay na problema at tunay na solusyon. Ang mga representante ng maraming organisasyon ng mamamayan ng daigdig ay nasa Dubai ngayon upang igiit sa nagpupulong na mga gubyerno na pakinggan ang tinig ng mga sambayanan ng planetang Earth.

Sa Disyembre 9, 2023, magsagawa tayo dito sa Pilipinas ng kontra-opensiba na magbubunyag ng mga kabiguan at maniobra ng mga gubyerno at korporasyon sa pahahong nagmimiting ang COP28. Samahan natin ang kapwa natin mga mamamayan sa iba-ibang bansa. SABAY-SABAY tayong kumilos sa Disyembre 9 upang pilitin ang mga gubyerno na tanggapin ang tunay na mga solusyon sa problemang pangklima at problemang panlipunan..

Krisis sa Klima at Gera, Wakasan

Ang pagsambulat ng gera sa maraming panig ng daigdig at lalong nagpapalala sa krisis sa klima at krisis sa kabuhayan, karapatan at kalusugan ng masa ng sambayanan. Kaya't hindi mapapaghiwalay ang solusyon sa krisis pangklima at nagaganap na gera sa daigdig.

Pareho ang epekto sa sambayanan ng gera at krisis sa klima, laluna sa mga mahihirap at nasa laylayan. Dislokasyon, dagdag na kahirapan, pagsasamantala at pagbubuwis ng buhay. Tulad ng krisis sa klima, walang ibang nakikinabang sa mga gerang nagaganap kundi ang mga dambuhalang korporasyon at mayayamang bansa na bilyun-bilyon ang tinutubo sa pagsasamantala sa manggagawa, sa pagwasak ng kapaligiran at pagbebenta ng mga mapamuksang mga armas panggera. Kaya't kaisa din tayo sa pandaigdigang panawagan na dapat itigil ang gera, igalang ang karapatang pantao at kamtin ang hustisya. Kalampagin natin ang mga gubyerno sa buong mundo na isulong ang mapayapang resolusyon at tigil-putukan sa Palestine at Ukraine.

Magkaisa Para sa Ganap na Pagbabago

Malinaw ang ating panawagan: magkaisa at solusyunan ang krisis sa klima, panagutin ang mga industriyalisadong bansa at mga korporasyon na may malaking ambag sa krisis sa klima at kawalan ng hustisya sa daigdig. Ngayon ang panahon para ganap na isulong ang makabuluhang solusyon - ang pagbabago ng sistema, tungo sa isang sustenableng pag-unlad, pagkapantay-pantay at maalwang kinabukasan para sa lahat.

Habang papalapit tayo sa COP28, paalingawngawin natin ang ating nagkakaisang tinig na aabot sa ibayong dagat na babasag sa katahimikan ng mga gubyerno sa kawalang katarungang nangingibabaw sa lipunan. Sama-sama tayong manindigan para sa hustisya sa klima, karapatang pantao, at para sa isang mundong malaya sa tanikala ng pang-aapi, pagsasamantala at inekwalidad. Panahon na ng pagbabago! Lumaban para sa ating kaligtasan!

PHILIPPINE MOVEMENT FOR CLIMATE JUSTICE

Polyeto - SONA 23

Polyeto para sa Earth Day 2023

POLYETO PARA SA EARTH DAY 2023

IPAGLABAN ANG ISANG PLANETANG NAGKAKALINGA NG BUHAY!

IDEKLARA ANG CLIMATE EMERGENCY!

Mula 1965 hanggang 2021 - mahigit na isang milyong (1,304,844) toneladang carbon dioxide o CO2 - tipo ng greenhouse gas na binubuga mula sa pagsusunog ng fossil fuel gaya ng Coal, LNG / Fossil Gas at Oil, naiipon at nakonsentra sa atmospera na siyang dahilan ng pag-iinit ng planeta, mula sa produksyon ng elektrisidad, pagpapatakbo ng mga industriya at transportasyon sa buong mundo.

Sa loob naman ng panahong ito ay nakapagbuga ang sektor ng enerhiya sa Pilipinas ng 3,275 milyong tonelada ng CO2. Ang pandaigdigang pagbubuga ng CO2 sa enerhiya ay patuloy ang pagtaas ng 5.9% kada taon batay sa datos sa taong 2022.

Patuloy ang pagtaas ng kontribusyon ng bansa sa pagbuga ng carbon dioxide. Sa katunayan, ang tantos ng Pilipinas ay umaabot sa 7.8% kada taon ang pagtaas. Katumbas nito ang kwadrilyong tonelada ng CO2 at hindi maitatangging nakapag-ambag nang malaki sa pagbabago sa klima at ngayon ay banta sa sangkatauhan at lahat ng mga nabubuhay sa planeta.

Noong 2018, idineklara ng Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), isang United Nations body na nag-aaral ng physical science, na ang mundo ay nasa yugto ng climate emergency. Dito sa Pilipinas, wala nang pagdududa ang epekto ng pagbabago ng klima sa anyo nang mas madalas at ibayong paglakas ng mga bagyo, pagbaha at tagtuyot. Halimbawa, ang supertyphoon Yolanda na kumitil sa buhay ng 6,300 katao at hanggang ngayon ay may 3,000 katao pa ang hindi nakikita. Matindi ang mga tagtuyot na ating naranasan na nagresulta ng food riot at masaker sa Kidapawan. Ang pagtaas ng dagat o sea level rise (SLR) na umaapekto na ngayon sa mga baybayin ng Pilipinas. Tinatantya na aabot ng 76 milyong mamamayan ang maaapektuhan ng sea level rise sa taong 2030. Ito ang ilan sa mga patunay na papatindi ng papatindi ang mapangwasak na epekto ng krisis sa klima.

Sinabi ni Antonio Guterres, Secretary General ng United Nations, na limitado na lang ang ating panahon para hanapan ng solusyon ang krisis sa klima. Kung hindi, ang haharapin na natin ay climate catastrophe.

Ayon sa IPCC, kung magagawa lamang na mapababa ang pagbuga ng mga greenhouse gases sa taong 2025, matitiyak nito na malilimita ang pag-init ng mundo sa 1.5 degrees Celsius. Ang pag-abot sa target na 1.5 degrees Celsius na siyang magseseguro sa paglilimita sa climate change sa hinaharap ay mangangailangan ng 'kagyat na pagkilos' upang malimitahan ang gas emissions.

Ngunit ang patuloy na business-as-usual na pagharap sa pagbabago ng klima ay tiyak na magdudulot ng malawakang pagwasak ng kalikasan sa buong mundo at lalong titindi ang pag-init ng daigdig. Mas ligtas tayo kung hindi na natin hihintayin pa ang deadline sa taong 2025. Kung mas maagap at mabilis tayong kikilos ay magiging mataas ang posibilidad na matigil ang pagtaas ng temperatura ng daigdig lampas ng 1.5 degrees Celsius.

Subalit sa kasamaang-palad, ang Philippine Energy Plan na isinusulong ng gobyerno ay mas lalo pang magsasadlak sa Pilipinas sa pagdepende sa mga fossil fuels. Ito ay malinaw na paglabag mula sa IPCC AR 6 na nagsasaad na huwag nang palawakin pa ang paggamit ng fossil fuels mula taong 2023. Pero sa plano ng gobyerno na ipagpatuloy ang business-as-usual na paggamit ng fossil fuel ay lalong itinutulak nito ang maraming bilang ng Pilipino papunta sa kamatayan.

Panahon nang itigil ang pagsasawalang-kibo at walang pakialam sa maling landas na tinatahak ng gobyerno ng Pilipinas ukol sa fossil fuels. Kinakailangang kumilos at manawagan tayo na magdeklara ng climate emergency ang pambansang pamahalaan upang matiyak ang kaligtasan ng mamamayan at maging bahagi ng pandaigdigang solusyon sa krisis sa klima. Kailangan nating ipaglaban ang pagpapatigil ng fossil fuel generation plant na nagpapalala ng klima at paglulunsad ng malawak na pagpapatupad ng renewable energy sa bansa. Ipinapanawagan din natin ang pagpapatigil sa lahat ng mga proyektong sumisira sa kalikasan at nagpapahina sa kakayahan ng ating bansa sa epekto ng pagbabago ng klima.

Ngunit ang panawagan para sa climate emergency ay hindi maisasagawa kung walang pagkilos at laban mula sa mga mamamayan, lalo na ng mga bulnerableng komunidad na nasa frontline ng pagbabago sa klima. Ang laban natin ay huwag lumampas sa 1.5 degrees Celsius ang init ng planetang Earth upang tayong mga tao ay manatiling buhay at maging ang mga hayop at halamang sumusustento sa ating kabuhayan ay patuloy na mabuhay rin. Dalawang bagay para sa mga mamamayan: hintayin na lamang ang dilubyo ng kamatayan o lumaban para sa kaligtasan?

Para sa gobyerno: pakinggan ang sinasabi ng mamamayan at syensiya na kumilos para sa climate emergency o harapin ang delubyong dala ng klima at ang galit ng mamamayang nagnanais ng pagbabago ng sistema?

PLANETANG NAGKAKALINGA SA BUHAY, IPAGLABAN!

IDEKLARA ANG CLIMATE EMERGENCY, NGAYON!

HUSTISYANG PANGKLIMA, NGAYON NA!

PAGBABAGO NG SISTEMA, HINDI SA KLIMA!

Philippine Movement for Climate Justice (PMCJ)

Sobra na, itigil na ang pagtaas ng presyo ng kuryente!

SOBRA NA, ITIGIL NA ANG PAGTAAS NG PRESYO NG KURYENTE

Mahal ang kuryente. Gusto na ng konsyumer na magmura.

Sakit sa ulo ng mga Pilipino ang pagtaas ng presyo at iba pang kapalpakan sa sektor ng enerhiya - na nagmula pa noong maisabatas ang Republic Act 9136 o ang Electric Power Industry Reform Act (EPIRA) of 2001. Dahil sa batas na ito, napasakamay ng mga pribadong kumpanya ang sistema ng enerhiya sa bansa. Sa kagustuhan nitong kumita, napabayaang sumirit ang mga bayarin sa kuryente ng mga ordinaryong konsyumer. Habang tumataas ang mga bayarin sa kuryente, nababawasan ang panggastos ng pamilyang Pilipino at ordinaryong manggagawa. Kung gaano kadalas ang pagtaas ng singil sa kuryente, ganuon naman kadalang ang pagtaas ng sahod.

Halimbawa, sa isang tahanang kumukonsumo ng 200kWh, aabot na ng P169.47 ang tinaas ng bill mula Hunyo 2021 hanggang Hulyo 2022. Para na ring ninakawan ang konsyumer ng lima hanggang anim na kilo ng bigas.

Bakit ba mataas ang singil ng kuryente sa atin?

1. Mahal ang pinagkukunan natin ng kuryente. Ilang taon nang tumataas ang presyo ng coal at gas mula 2017. 350% na ang itinaas ng presyo ng coal at 250% naman ang gas. Pinalala pa ito ng iba't ibang krisis gaya ng COVID-19 at giyera sa pagitan ng Russia at Ukraine, na lalong nagpataas ng presyo nito. Hangga't coal, gas, at iba pang fossil fuel ang pinagkukunan natin ng kuryente, pamahal ng pamahal din ang ating electricity bill.

2. Ang pass-on, pasanin nating mga konsyumer! Ang mas mataas na gastusin ng mga kumpanya ng kuryente kapag nagmamahal ang panggatong na ginagamit nila, sa atin pinapasa. Tingnan na lamang natin ang San Miguel Corporation, na humihirit ngayon ng tatlong panibagong rate hike para makuha mula sa bulsa ng mga konsyumer ang hindi bababa sa limang bilyong piso na ikinalugi daw nila dahil sa coal at gas. Halimbawa ito ng tinatawag na pass-on costs. San Miguel ang nagpilit na coal at gas ang gamitin sa kuryenteng binebenta nila, pero bakit tayo ang pagbabayarin sa dagdag gastusin?

3. Mahal na nga, madalas pang pumalya ang fossil fuels. Taun-taon tayong nakakaranas ng mga brown-out at kakulangan ng kuryente dahil sa mga planta ng coal na biglaan at matagalang tumitigil sa pagtakbo, o sa mga planta ng gas na kualng ang binabatong kuryente sa grid kaysa sa nakakontra sa kanila. Kapag nangyayari ito, nagiging mahal din ang binibiling suplay ng kuryente na binebenta naman sa atin.

4. Dinadaya din tayo pagdating sa kontrata ng kuryente. Noong 2019, nag-utos ang Korte Suprema na lahat ng power supply agreement o kontrata sa kuryente, dapat sumailalim sa tinatawag na Competitive Selection Process na magtitiyak na least-cost o pinakamurang kuryente ang ibebenta sa konsyumer. Ang hindi sumunod, kanselado na dapat ang kontrata. Pero napag-alaman namin kamakailan lang na hanggang ngayon, marami sa mga kontratang ito ay ginagamit pa rin para singilin tayo ng mahal na bill. Mga kontratang paso na, bakit ginagamit pa?

Ano ang dapat mangyari upang mapigilan ang pagtaas ng presyo ng kuryente?

1. Kailangang agarang magkaroon ng pagkontrol sa presyo ng kuryente o tinatawag na price cap. Naghihikahos na ang mga mamamayan sa pagtaas ng mga bilihin ngayon, kaya't nararapat lamang na kontrolin na ang presyo ng kuryente.

2. Kailangang balikan ang competitive selection process upang matiyak na mapo-protektahan ang mga konsyumer. Dapat maging mandato ang pagkakaroon ng straight energy pricing sa lahat ng kontrata ng kuryente, kung saan hindi na pwedeng taas-baba ang presyo na sinisingil sa atin, at ipagbawal na ang pass-on.

3. Dapat ring aralin ang lahat ng PSA (power supply agreement) at prangkisa ng mga distribution utilities na labis-labis ang sinisingil sa kuryente. Malaki ang pagkukulang ng mga institusyon ng pamahalaan sa obligasyon nilang protektahan ang mga konsyumer, at dapat na silang kumilos para harangin ang mga mapang-abusong kontrata at kumpanya - gaya ng mga kontratang paso na pero ginagamit pa rin.

4. Kailangan nang tigilan ang pagtangkilik natin sa mga kuryenteng galing sa coal, gas, at iba pang fossil fuel na mahal at patuloy lang na nagmamahal.

5. Kailangang pabilisin ang paglipat natin sa paggamit ng 100% na renewable energy sa buong bansa. Makakalibre tayo sa mga fuel cost at iba pang gastusin dahil libre ang araw at hangin na gagamitin sa paggawa ng kuryente. Dapat tiyakin ng gobyerno na makamit ng Pilipinas ang mga financial, technological, at social requirements upang mapabilis ito.

Sobra na, itigil na ang pagtaas ng presyo ng kuryente!

Karapatan sa mura, maaasahan, at malinis na kuryente, ipaglaban!

Bakit dapat natin tutulan ang PAREX?

BAKIT DAPAT NATIN TUTULAN ANG PAREX (PASIG RIVER EXPRESSWAY)?

Habang rumaragasa ang COVID-19 sa nakalipas na dalawang taon, naging abala ang San Miguel Corporation (SMC) Infrastructure sa pagtulak ng dambuhalang proyektong sa wari nito ay paiikliin ang biyahe mula Manila hanggang Rizal sa loob ng 15 minuto. Magsisilbi rin umano itong ugnay ng hilaga at timog na lalong magpapabilis sa mga biyahe sa mga lugar dito. Ang proyektong ito ay ang Pasig River Expressway Project o PAREX. Babaybayin nito ang 19.37 kilometrong kahabaan ng Ilog Pasig na tatagos sa mga siyudad ng Maynila, Mandaluyong, Makati, Pasig at Taguig. Pero ang PAREX ay hindi lamang usaping trapiko. Maaaring magdulot ito ng panandaliang tugon sa problema sa trapiko pero sa huli mas lalamang ang perwisyong dulot ng PAREX kaysa benepisyo.

MGA DAHILAN

1. DEMOLISYON AT SAPILITANG PAGLIKAS. Upang itayo ang PAREX, kakailanganin nitong matiyak ang akses ng mga eksipo (equipment). Nanganganib ang mga komunidad maralita na maaaring tukuying daanan para sa mga kasangkapan sa pagtatayo ng expressway. Demolisyon at sapilitang paglilikas ang ibig sabihin nito. Marami sa mga komunidad maralita ang matatagpuan sa kahabaan ng Ilog Pasig.

2. PAGPATAY SA ILOG PASIG. Ilang dekada na ang tinagal ng mga insiyatiba para buhayin ang Ilog Pasig mula pa sa panahon ni dating pangulong Fidel V. Ramos hanggang sa kasalukuyan. Bagaman malaki-laki pa ang kailangang gawin, malayo na ang inunlad ng pagpapasigla ng Ilog Pasig. Tatabunan ng PAREX ang Ilog Pasig sa kahabaan kung saan ito itatayo. Maaari itong ikamatay ng mga halaman at hayop dahil sa pagkawala ng init mula sa araw. Magsasagawa din ng dredging ang SMC na tinuring na paglilinis ng ilog. Bukod sa wawasakin ang mga lamang tubig dahil sa dredging, malaking katanungan kung saan iimbakin at itatapon ang mahigit 54,000 toneladang dredge materials.

3. PAGLALA NG POLUSYON. Taliwas sa sinasabi ng SMC Infractructure, hindi bababa ang pagbuga ng maruruming hangin tulad ng carbon dioxide kapag naitayo ang PAREX. Bagkus, dahil sa pagdagsa ng mga sasakyan ay lalala ang polusyon sa hangin. Lubhang peligroso ito sa mga kabahayan at komunidad na katabi ng itatayong expressway. Bukod sa usok, isang problema rin ang ingay o noise pollution.

4. PAGLALA NG GHG EMISSIONS, PAGLALA NG KRISIS SA KLIMA. Sa sariling pagtaya ng SMC, aabot sa 63,000 tonelada ang ibubugang carbon dioxide sa pagtatayo pa lang ng PAREX. Mas tataas pa ito kapag dinagsa at dinaanan na ito ng libu-libong sasakyan. Ang sobra-sobrang konsentrasyon ng carbon dioxide sa himpapawid ay pangunahing dahilan ng pag-init ng planeta o global warming, Mababalewala ang pagsusumikap ng kapwa pambansa at lokal na pamahalaan na pababain ang greenhouse gas emissions (GHG) dahil sa mga proyektong tulad ng PAREX.

5. PELIGROSO SA LINDOL. Sa sariling pag-aaral ng SMC, hindi nito matiyak ang kaligtasan ng mga dadaan sa PAREX kapag tumama ang malakas na lindol tulad noong Intensity IX 1968 Casiguran Earthquake at 1990 Luzon Earthquake. Itatayo ang PAREX sa liquefaction hazard area o lugar na malambot o lumalambot ang lupa. Wala mang lindol, peligroso ang PAREX dahil sa mismong pagtatayuan nito.

6. WAWASAKIN ANG MGA MAKASAYSAYANG GUSALI. Mismo ang SMC ang nagtukoy na may 15 historical sites ang nasa loob ng 1 km radius ng PAREX pero hindi nito binabanggit alin dito ang direktang tatamaan. May tatlong historical sites ang dadaanan ng PAREX, hindi kasama rito ang Intramuros na nasa ruta rin ng proyekto.

7. PAGLABAG SA PHILIPPINE ENVIRONMENT IMPACT STATEMENT (EIS) SYSTEM. Depektibo at kapos ang environmental impact statement (EIS) na ginawa ng San Miguel Corporation para sa PAREX. Imbes na maglinaw kung paano tutugunan ang nakikitang epekto ng PAREX sa kalikasan at komunidad, mas maraming isyu ang hindi nasasagot tulad ng usapin ng lindol, pagbaha, alikabok, epekto sa Ilog Pasig, atbp. Bukod sa laman ng EIS, depektibo rin ang naging proseso na magtitiyak ng makabuluhang paglahok ng mga stakeholders halimbawa na dito ang ginawang online public hearing kung saan naka-mute ang mga participants at walang opsyon na makapagpahayag ng saloobin dahil "disabled" ang chatbox.

* MAY ALTERNATIBA. Hindi totoo na walang alternatiba at ang tanging pagtatayo lamang ng PAREX ang solusyon nila sa problema sa trapiko. Ilan sa mga alterbatiba ay ang pagpapaunlad at pagpapalawig ng Pasig Watercraft Transport, pagpapaunlad ng public transport system sa Metro Manila, kasama na yung mga railway system at pagtatayo ng 20-kilometrong bike route sa tabi ng Ilog Pasig.

Philippine Movement for Climate Justice (PMCJ)